Գրական երկն ավելին կարող է անել, քան հարյուր քաղաքական հայտարարությունը

«ՄՈՌԱՆԱԼԸ ՄԵՆԱԽՈՍՈՒԹՅՈՒՆ Է, ՆԵՐԵԼԸ` ԵՐԿԽՈՍՈՒԹՅՈՒՆ»

Ռումինահայ գրող, քաղաքական գործիչ ՎԱՐՈՒԺԱՆ ՈՍԿԱՆՅԱՆԸ Հայաստանում է: «Գրական տապան» փառատոնի շրջանակում կազմակերպվեց հանդիպում անվանի գրողի հետ, ներկայացվեց նաև գրողի հանրահայտ «Շշուկների մատյանը» վեպի հայաստանյան երկրորդ հրատարակությունը:
Գրողի բնորոշմամբ` «Շշուկների մատյանը» հայ ժողովրդի էության նկարագրությունն է: Նա վստահ է նաև, որ գրական երկն ավելին կարող է անել, քան հարյուր քաղաքական հայտարարությունը. «Որովհետև քաղաքականությունը վերաբերում է իրականությանը վերացական ձևով: Ցեղասպանության ժամանակ մեկուկես միլիոն մարդ մահացավ, ուրեմն, շատ զրոներ են... Գրականության մեջ մահը զրո չէ: Գրականությունը ցավին, տանջանքին անուն է տալիս, գրականության մեջ ամեն մարդ անուն ունի: Թեև իմ գիրքը հիմնված է իրական փաստերի վրա և ներկայացված են իրական անուններ, սա պատմական գիրք չէ, քանի որ պատմության մեջ հերոսները հաղթողներն են՝ զորավարներ, թագավորներ, գրքի մեջ ներկայացվում են այն մարդիկ, ովքեր սովորաբար չեն երևում, ովքեր տուժում են պատմությունից և տանջվում: Հենց այդ պատճառով էլ գիրքն ավելի զորավոր է, քան ցանկացած բանակ»:

«Շշուկների մատյանում» ներկայացված են երեք այլընտրանքներ` «Մոռանալ, վրեժ լուծել և ներել»: Գրողը մեկնաբանում է. մոռանալը անտեսելն է, չհասկանալը, մոռանալը չի բուժում վերքը, բարակ կեղևով ծածկում է. «Եթե մոռանաս, նորից պիտի կոտորեն: Վրեժն ամենավտանգավորն է. չես կարող վերքդ բուժել ուրիշի վերքը բացելով: Ներելն ամենապատասխանատուն է: Պետք է հասկանա, թե ինչու ես ներում, և պետք է դիմացինն ընդունի իր հանցանքը: Մոռանալը մենախոսություն է, ներելը՝ երկխոսություն»:

Գրողի կարծիքով` աններելին ներելը մարդկության ամենաբարձր մակարդակն է, բայց պետք է վստահ լինես, որ երկրորդ անգամ նույնը չի պատահի:
«Մեզ հարցնում են` ինչո՞ւ 100 տարի անց ուզում եք, որ ցեղասպանությունը ճանաչեն: Որովհետև ցեղասպանությունը չի վերջացել: 1915-ին մեր ժողովուրդը կիսվեց` մեկուկես միլիոն զոհ տալով: Այսօր մենք` վերապրողների ժառանգներս, գրեթե 6 միլիոն ենք: Մեր թիվը հավասար է, ուրեմն նահատակների թիվն էլ 6 միլիոն է: Ասել է թե՝ 50 տարի հետո մենք 12 միլիոն պետք է լինենք, նահատակներն էլ` 12 միլիոն: Երբ ես ծնվեցի ողջերի աշխարհի մեջ, մեռյալների աշխարհում էլ մի մանչ ծնվեց իմ անունով: Մեր մի կեսը այս աշխարհի վրա է, մյուս կեսը՝ այն աշխարհում: Մենք պետք է ամբողջանանք, հանդիպենք մեր կեսին»: Խնդրի լուծումը ցեղասպանության ճանաչումն է միջազգային ատյաններում: Գրողը տալիս է նաև այն հարցի պատասխանը, թե ինչու պետք է գործածվի ցեղասպանություն եզրույթը. «Ջարդի ժամանակ մարդ ես սպանում, ցեասպանություն անելով` քաղաքակրթություն ես վերացնում:
Իր խոսքի վերջում գրողը նշեց, որ «Շշուկների մատյանը» կարդացել են 25 լեզվով մոտ 50 երկրում, աշխարհի գրեթե բոլոր մայր ցամաքներում:

Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Պատմության վկաները
• Վերացող ծաղիկներ
• Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
• «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
• «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
• «Դրսից մեզ վրա կա­րող են ազ­դել միայն ներ­սի գոր­ծիք­նե­րով»
• «Ե­րե­սուն տա­րի ձգ­վեց մեր ան­կա­խու­թ­յան պատ­մու­թ­յու­նը, մենք շա­հե­ցի՞նք»
• Մշա­կույ­թը հեռ­վից հե­ռու պահ­պա­նե­լու հույ­սով
• Անի­մա­ցիան, աշ­խարհն ու մենք
• «Մեր տա­րածք­նե­րը փոք­րա­ցան, ո­րով­հետև այդ­պես էլ չհաս­կա­ցանք, որ պետք է խմենք մեր բա­ժա­կով»
• Արվեստի ուժը
• Նոր մա­տե­նա­շա­րը ներ­կայաց­նում է արևմտա­հայ և ս­փ­յուռք­յան գրող­նե­րի
• Բե­մը կեն­դա­նու­թ­յուն է ստա­նում ա­ռայժմ միայն մա­նուկ­նե­րի հա­մար
• «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
• Հա­մաշ­խար­հա­յին դա­սա­կան­նե­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րը՝ դու­դու­կով
• «Բնակ­չու­թ­յու­նը պատ­րաստ չէ, բայց տար­վում են աշ­խա­տանք­ներ»
• Ամա­նո­րի գի­շե­րը դի­մա­վո­րե­լու են ե­կե­ղե­ցում
• «Ջա­զի մեջ զգաց­վում է ապ­րածդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նը»
• «Ե­թե չլի­ներ Փե­լե­շ­յա­նը, կար­ծում եմ, դեռևս գտած չէի լի­նի կի­նո­յում իմ ու­ղին»
• «Հու­շար­ձան­ներն այդ տա­րածք­նե­րի պատ­կա­նե­լու­թ­յան անձ­նագ­րերն են»

Մեկնաբանություններ